Niet alleen kinderen maar ook volwassenen behandelen vanuit een diagnostisch label maakt dat het label de grens bepaalt van het bereikbare gedrag, welzijn of herstel. Als je enkel wordt benaderd zoals je te boek staat, kun je nooit buiten dat kader treden om te ontdekken dat het etiket niet klopt of allang de uiterste houdbaarheid heeft verloren.
Kaders en hokjes maken overzichtelijk en een en ander inhoudelijk en financieel beheersbaar. Denken we. Dan hebben we in iedergeval een stevige muur om onze professionele kapstok aan vast te schroeven, alwaar we onze wetmatigheden aan op kunnen hangen. Als een te krappe jas. Maar wij mensen passen niet in hokjes en vakjes omdat we recht hebben op vrije ruimte voor ontwikkeling. Omdat we een organisch wezen zijn. Die verandert door tijd en ervaring. Die zich vormt en aanpast aan context. Een mens is geen wiskundige rekensom, met een sluitende oplossing onder aan de streep.
In het klinische boost programma Be-Leef voor de behandeling van eetstoornissen probeerden we de labels en etiketten buiten de therapie te houden. Precies om bovenstaande en omdat we zagen dat de kok zonder dossierkennis en tunnelvisie, met zijn open blik vaak meer verandering teweeg bracht bij een cliënt, dan de professional met een DSM gekleurde varifocus bril op zijn neus. Hij zag eenvoudigweg geen kaders waarbinnen de client gedefinieerd was. Waardoor de client buiten de muren van de stoornis zichzelf kon exploreren. Iemand met een aantekening ‘borderline stoornis’ kon gewoon toch wel in een groep floreren, verbindingen aangaan ed. Iemand met ADHD werd een lichtend voorbeeld als iemand die vanuit waarachtige en levendige, bijna kinderlijke puurheid aanwezig kon zijn. Iemand met theatrale trekken was gewoon super grappig en creatief. Narcistisch of ondernemend? Zij hadden geen defect maar juist een talent. Daarbij zij er zoveel grijstinten in het scala van de diagnoses.
Het was even wennen voor de ‘professionele houding’, want alle houvast leek weg. Maar wat een verademing en plezier bleek het om een mens gewoon naar een authentiek, eigenaardig en eigen-wijs mens te mogen zien (ontwikkelen). Soms bleek daardoor de indicatie ineens niet meer passend. Ofwel de mens paste niet meer in de gestelde diagnose.
En dan hebben we het nog niet eens gehad over de definitie van ‘normaal’, ‘gek’, ‘ziek’, ‘gestoord’, ‘onaangepast’ of ‘problematisch’.
Durf als therapeut onbevooroordeeld te kijken. Durf eens weg te stappen van de protocollen die horen bij een label. En laat cliënten vooral zichzelf vanuit de vrije ruimte mogen ontdekken. Niet geketend aan vooronderstelling en aanname. Want hoe veilig dat voor ons hulpverleners ook mag lijken, voor de client is het mogelijk een gevangenschap in ziekte. Laat je eens bewust en onbevangenheid verrassen door de flexibiliteit en de onverwachte gezondheid van je client. Misschien sta je wel versteld.
